Phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Diễn đàn Phát triển Việt Nam 2017

Thủ tướng đáng giá cao chủ đề của Diễn đàn Phát triển Việt Nam 2017. Ảnh: VGP

Thưa các vị Đại sứ, các vị đại diện của các Đối tác phát triển, tổ chức quốc tế và các vị chuyên gia,

Thưa quý vị đại biểu,

Diễn đàn Phát triển Việt Nam VDF năm nay là cơ hội để chúng ta trao đổi về chủ đề rất thiết thực là "Tăng năng suất - đòn bẩy cho sự phát triển bền vững". Tôi đã lắng nghe ý kiến của tất cả quý vị, có thể nói thảo luận hôm nay hết sức chất lượng và cần phải phát huy, không để lãng phí trí tuệ, chất xám mà quý vị đã nêu, Tôi đã yêu cầu ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho in, phát hành kỷ yếu tất cả các bài phát biểu của quý vị để phục vụ cho nghiên cứu và vận dụng thành hành động cụ thể. 

Tôi đồng ý các nhận định về thành quả phát triển kinh tế xã hội năm 2017 của Việt Nam mà Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa nêu. Khi kết thúc năm 2017, không phải chỉ riêng các thành tựu về kinh tế mà tôi muốn nhấn mạnh cả các kết quả rất tích cực về phát triển xã hội. Tôi vui mừng báo cáo với quý vị là chính trị xã hội Việt Nam giữ vững ổn định tốt, kinh tế vĩ mô tốt, tính tự chủ của nền kinh tế được thể hiện rõ nét hơn. Vấn đề kinh tế tư nhân Việt Nam trở thành một động lực quan trọng của phát triển lần đầu tiên được đặt ra đối với cả hệ thống chính trị nêu trong Nghị quyết Trung ương lần thứ 5 khóa XII của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đặc biệt, vấn đề đảm bảo an ninh xã hội, Chính phủ Việt Nam đã quan tâm đến vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc, vùng bão lũ, không để đói cơm, lạt muối, đứt bữa. Năm 2017, thiên tai đã gây thiệt hại khoảng 2 tỷ USD. Công cuộc phòng chống tham nhũng cũng được đẩy mạnh quyết liệt trong năm 2017 và đạt nhiều kết quả rất đáng trân trọng.

Tuy nhiên, trong báo cáo trước Quốc hội tháng 10/2017 vừa qua, Chính phủ chúng tôi đã thẳng thắn chỉ rõ: Bên cạnh kết quả đạt được, nền kinh tế Việt Nam còn nhiều hạn chế yếu kém, chất lượng tăng trưởng cải thiện còn chậm, năng suất lao động chưa cao. Một số ngành, lĩnh vực tăng trưởng còn thấp. Tăng trưởng ở Việt Nam vẫn chủ yếu theo chiều rộng, trên cơ sở gia tăng các yếu tố đầu vào, như tăng cường bổ sung vốn và sử dụng nhiều lao động giản đơn, trong khi việc đổi mới công nghệ, hợp lý hóa sản xuất, cải tiến quản lý, nâng cao trình độ của công nhân,… - gọi chung là năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) - còn rất hạn chế.

Ông Nguyễn Chí Dũng có nói về TFP, có thể nói đây chính là một điểm nghẽn của Việt Nam trong trung và dài hạn. Do vậy, việc Diễn đàn VDF 2017 lựa chọn chủ đề "Tăng năng suất - đòn bẩy cho sự phát triển bền vững" thể hiện sự đồng nhịp về tư duy, về quan điểm của Chính phủ và các đối tác phát triển của Việt Nam. 

Thưa quý vị,

Qua các phát biểu và nghiên cứu hôm nay cho thấy tăng năng suất đang có vai trò ngày càng quyết định đối với tăng GDP của Việt Nam. Thực vậy, tăng năng suất đóng góp tới 89% tăng trưởng GDP năm 2017. Tăng từ mức 66,3% giai đoạn 1990-2000 và 61,9% giai đoạn 2000-2012. Nhận thức rõ điều này, trong báo cáo của Chính phủ ra Quốc hội về tình hình kinh tế - xã hội năm 2017 và nhiệm vụ năm 2018 đã nhấn mạnh một nhiệm vụ trọng tâm là nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh; khuyến khích đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp. 

Việc nâng cao năng suất đang là một thách thức lớn đối với Việt Nam. Trên thực tế Việt Nam có nhiều tiềm năng và dư địa, cơ hội để gia tăng tốc độ tăng năng suất, trước hết là phân bổ, sử dụng hiệu quả nguồn lực, chuyển đổi mạnh mẽ cơ cấu kinh tế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, áp dụng khoa học công nghệ để tăng năng suất của từng doanh nghiệp, từng nội ngành kinh tế... Bên cạnh nỗ lực, phát huy sức sáng tạo của chính mình, Việt Nam rất cần sự hỗ trợ và tham vấn của các đối tác phát triển, cộng đồng doanh nghiệp, các chuyên gia trong và ngoài nước để tìm ra các giải pháp, các chính sách phù hợp trong bối cảnh khoa học công nghệ tiến bộ vượt bậc, cách mạng công nghiệp 4.0 lan tỏa nhanh chóng, tiến trình mở cửa hội nhập của Việt Nam ngày càng sâu rộng. 

Nhìn tổng thể cải thiện năng suất, không chỉ có việc nâng cao năng suất của người lao động mà còn nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn, năng suất vốn. Quan trọng nhất là phải nâng cao được năng suất các yếu tố tổng hợp TFP. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, cải thiện năng suất, đó chính là nền tảng của nâng cao năng lực cạnh tranh của mọi quốc gia.

Tôi cơ bản nhất trí với nhiều ý kiến của quý vị đã nêu, rất đúng, rất hay và sâu sắc. Sau đây, tôi nêu một số nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu để tiếp tục nâng cao năng suất, tạo đòn bẩy cho phát triển bền vững thời gian tới: 

Thứ nhất, để nâng cao năng suất vốn, hiệu quả sử dụng nguồn lực, Việt Nam đang tiến hành cải cách mạnh mẽ. Cải thiện cơ chế phân bổ vốn dựa trên hiệu quả, tín hiệu thị trường; cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng của khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa, tiếp cận vốn của nông dân, các nhóm thiểu số trong xã hội. Cải cách chính sách đất đai, tháo gỡ nút thắt về hạn điền.

Quý vị nói rất đúng rằng Việt Nam cần phải quyết liệt cải cách khu vực doanh nghiệp nhà nước, nơi nắm giữ một nguồn vốn lớn của nền kinh tế nhưng việc sử dụng vốn chưa đem lại hiệu quả tương xứng và còn nhiều bất cập tại đây. Ngoài ra, chúng tôi đang tiếp tục rà soát và hoàn thiện cơ chế sử dụng các nguồn tài nguyên, phân bổ vốn đầu tư công,… trên cơ sở nâng cao năng suất, hiệu quả kinh tế xã hội.

Thứ hai, năng suất lao động là một cơ sở và động lực chính, không chỉ cho phát triển của từng doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, cho tăng trưởng kinh tế nói chung mà còn cải thiện thu nhập và nâng cao phúc lợi của người dân. Để cải thiện năng suất lao động, Chính phủ Việt Nam luôn ưu tiên bố trí ngân sách, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp, nguồn lực xã hội đẩy mạnh đầu tư cho giáo dục và đào tạo nhằm cải thiện trình độ và kỹ năng lao động, giúp người lao động có thể phát triển sinh kế, làm chủ được sự nghiệp của bản thân, có động cơ làm việc tốt hơn, phát huy tối đa sức sáng tạo. Đây là vấn đề quan trọng và mang tính bao trùm.

Một vấn đề lớn mà Việt Nam rất quan tâm thực hiện theo lộ trình, đó là cải cách tiền lương, tiền công theo nguyên tắc thị trường, phù hợp giữa tăng tiền lương và tăng năng suất lao động. Tăng cường chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của người lao động trong các doanh nghiệp, nhất là lao động trong các khu công nghiệp tập trung.

Bên cạnh đó, thực hiện tái cơ cấu kinh tế, chuyển dịch lao động từ lĩnh vực nông nghiệp năng suất còn thấp (chiếm trên 42% lực lượng lao động), sang khu vực công nghiệp, dịch vụ có năng suất cao hơn nhằm nâng cao hơn, bền vững hơn năng suất tổng thể quốc gia, hướng tới một nền sản xuất đem lại giá trị nhiều hơn với nguồn lực ít hơn, đây chính là kinh nghiệm Israel, quốc gia có điều kiện tự nhiên khắc nghiệt.

Đúng như Quý vị đã nêu, nông nghiệp Việt Nam có tiềm năng lớn nhưng năng suất còn thấp, đây là vấn đề quan trọng đặt ra trong tái cơ cấu bao gồm những giải pháp khoa học công nghệ, đặc biệt là phát triển nông nghiệp chất lượng cao.

Thứ ba, nâng cao năng suất các yếu tố tổng hợp TFP là nhiệm vụ đang được Chính phủ quan tâm với việc tăng cường đầu tư cho khoa học, ứng dụng công nghệ tiên tiến, tăng chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển R&D, đầu tư cho cơ sở hạ tầng, kết nối thông minh, thúc đẩy mạnh mẽ cải cách thể chế pháp luật, nâng cao năng lực quản trị nhà nước, cải thiện môi trường kinh doanh, giảm chi phí giao dịch cho nền kinh tế... Đặc biệt là phát huy tinh thần đổi mới sáng tạo của người dân, của doanh nghiệp, tranh thủ các cơ hội tạo ra từ cách mạng công nghiệp 4.0 để từng bước phát triển nền kinh tế số, công nghiệp thông minh, đô thị thông minh,… hướng tới năng suất, hiệu quả cao hơn. Trên nền tảng nâng cao năng suất các yếu tố tổng hợp, Việt Nam sẽ có cơ hội vươn lên, vượt qua bẫy thu nhập trung bình.

Thứ tư, để nâng cao năng suất thành công, Việt Nam đang chủ động hội nhập quốc tế trên tinh thần phát huy nội lực, vượt qua thách thức, khai thác có hiệu quả các cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTA), nhất là các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA với EU và RCEP. Thực hiện cam kết trong các FTA sẽ mở cửa nhiều thị trường rộng lớn cho đầu tư thương mại sẽ góp phần chuyển đổi môi trường pháp luật, kinh doanh của Việt Nam tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế, thực sự tạo cơ hội và sức ép về nâng cao sức cạnh tranh và năng suất của các doanh nghiệp, qua đó nâng tầm trình độ phát triển của nền kinh tế.

Thứ năm, để có thể thực hiện hiệu quả những biện pháp đòn bẩy tăng năng suất nêu trên, Chính phủ sẽ kiên định giữ vững ổn định chính trị xã hội, củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô, phát huy dân chủ của mọi người dân, đẩy mạnh công cuộc phòng chống tham nhũng, chống lợi ích nhóm, quyết tâm thực hiện thành công 17 mục tiêu phát triển bền vững SDG 2030 của Liên Hợp Quốc.

Tôi đánh giá cao các ý kiến, sáng kiến của Diễn đàn VDF 2017 hôm nay. Tôi yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng các cơ quan tiếp thu và cụ thể hóa trong Kế hoạch hành động của Chính phủ về thúc đẩy tăng năng suất trong thời gian tới.

Tôi đồng ý với Quý vị và nhấn mạnh rằng việc quan trọng nhất là hành động ở mọi cấp, mọi ngành nhằm biến những phát biểu, ý tưởng và những chủ trương thành hành động mang lại kết quả thực tiễn ở mọi cấp, mọi ngành.

Nhân dịp Giáng sinh và Năm mới 2018 sắp đến, tôi xin gửi lời chúc sức khỏe, hạnh phúc và hợp tác thành công đến tất cả quý vị.

Xin cảm ơn tinh thần xây dựng và kiến thức uyên bác của Quý vị đã dành cho Chính phủ và nhân dân Việt Nam.

Xin trân trọng cảm ơn.