Gỡ vướng cho doanh nghiệp, cách kiểm tra chuyên ngành phải thay đổi

Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn phát biểu tại cuộc họp. Ảnh: VGP/ Huy Thắng.

Chính phủ đã yêu cầu Bộ Tài chính thực hiện theo đúng tinh thần điện tử hóa, hướng tới hải quan điện tử, phù hợp chuẩn mực quốc tế; chủ trì xây dựng Đề án cải cách kiểm tra chuyên ngành theo hướng cơ quan hải quan là đầu mối thực hiện kiểm tra chuyên ngành tại cửa khẩu (trừ các mặt hàng liên quan đến an ninh, quốc phòng, kiểm dịch...).

Các bộ quản lý chuyên ngành thực hiện hậu kiểm, trình Chính phủ trong quý I năm 2020. Tổng cục Hải quan đang xây dựng dự thảo Đề án đổi mới mô hình kiểm tra chất lượng hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. 

Theo ông Âu Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan), mô hình kiểm tra chất lượng đối với hàng hóa xuất nhập khẩu hiện nay còn nhiều hạn chế như làm tốn chi phí, nguồn lực đối với cả Nhà nước và doanh nghiệp, làm kéo dài thời gian thông quan hàng hóa, giảm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. 

Ngoài ra, việc kiểm tra theo từng lô hàng nhưng kết quả phát hiện vi phạm rất thấp không tương xứng với nguồn lực (nhân lực, thiết bị, thời gian, tài chính) của Nhà nước và của doanh nghiệp bỏ ra. 

Về vấn đề này, Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn cho biết có rất nhiều chồng chéo, vướng mắc. Các bộ đưa ra danh mục sản phẩm phải kiểm tra chuyên ngành nhưng kiểm tra, phát hiện quá ít, dẫn đến thiếu hiệu quả, phát sinh chi phí và thời gian cho doanh nghiệp.

Lãnh đạo ngành hải quan cho rằng, các bộ ngành phải cùng vào cuộc thực hiện đúng chỉ đạo của Chính phủ triển khai cách làm mới trong kiểm tra chuyên ngành.

Cụ thể, khi kiểm tra chuyên ngành tại cửa khẩu thì các bộ cử cán bộ biệt phái phối hợp cùng hải quan thực hiện quản lý nhà nước tại cửa khẩu. Các trung tâm giám định (không phải lĩnh vực an ninh quốc phòng, kiểm dịch mà chủ yếu là hàng nhập khẩu) thì nên chuyển sang hải quan để thực hiện nhanh hơn.

“Phải xã hội hóa việc giám định, cho tư nhân tham gia và chịu trách nhiệm về việc đưa ra các thông số theo tiêu chí và tiến hành hậu kiểm”, ông Nguyễn Văn Cẩn đề nghị.  

Cần tạo thuận lợi khi kiểm tra chuyên ngành trước khi thông quan, vì khi hàng hoá vào thị trường nội địa thì các bộ liên quan quản lý chuyên ngành vẫn có thể tiếp tục kiểm tra nếu phát hiện bất thường.

Cần quản lý theo quy chuẩn, có kết nối liên thông một cửa quốc gia giúp cắt giảm danh mục kiểm tra rất nhiều, chỉ cần làm 1 lần thay vì làm triệu lô hàng, triệu tờ khai/năm.

Tổng cục Hải quan cho hay, cách phối hợp kiểm tra mới sẽ giúp Chính phủ tiết kiệm ngân sách thông qua việc cắt giảm thủ tục hành chính, cắt giảm nguồn lực, chi phí cho một bộ máy kiểm tra chất lượng cồng kềnh, giảm thời gian thông quan hàng hóa; giúp nâng cao ý thức trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc tuân thủ pháp luật về chất lượng của hàng hóa, giảm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp. 

Cách làm mới sẽ giảm nguồn lực kiểm tra chất lượng hàng hóa xuất nhập khẩu để tập trung xây dựng, hoàn thiện cơ chế chính sách theo Luật sửa đổi; ban hành đầy đủ các quy chuẩn kỹ thuật; đẩy mạnh việc kiểm soát chất lượng hàng hóa sau khi nhập khẩu, trong quá trình lưu thông, sản xuất…, nâng cao năng lực về con người, cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật, đảm bảo việc kiểm soát hàng hóa xuất nhập khẩu.

Về khuôn khổ pháp lý, để triển khai được mô hình mới trong công tác kiểm tra chất lượng hàng hóa xuất nhập khẩu, Tổng cục Hải quan cho rằng cần hoàn thiện cơ sở pháp lý sửa các luật có liên quan như: Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá, Luật An toàn thực phẩm, Luật Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, Luật Xử phạt vi phạm hành chính, Luật Hải quan và Luật Bảo vệ tài nguyên và môi trường…

Anh Minh